Васіль Вітка
Казка
Пра Веру-вавёрачку,
Пра яе гора-горачка,
Пра яе маленькіх дочак,
Пра вавёрчын малаточак,
Пра птушынага пасла —
Даўганосага бусла,
Пра жыццё-быццё лясное
І яшчэ пра тое-сёе.
Забалелі ў
вавёрачкі зубкі,
Не можа раскусіць
арэхавай шкарлупкі.
Плача
Вера-вавёрачка:
— Ой, гора маё,
Горачка...
Сабралася ўся
вавёрчына радня.
Думаюць, гадаюць
усю ноч да дня:
Як тут быць,
Што рабіць?
Прыкладаюць дочкі
Мамачцы прымочкі,
Грэюць унучкі
Бабульцы анучкі.
Яшчэ болей баляць
вавёрчыны зубкі —
Не можа крануць
арэхавай шкарлупкі.
Вестку паслалі
старэйшаму сыну,
Той адразу ўсе
справы пакінуў,
І праведаць хворую
маці прыехаў,
І прывёз поўны мех
ёй арэхаў.
Ён не знаў, што
баляць у вавёрачкі зубкі,
Што не можа
крануць яна імі шкарлупкі.
Госцю маці
гаворыць:
— Сыночак,
Ты прывёз бы мне
малаточак.
Не трудзіла б я
зубкі,
Не верадзіла,
Малатком бы
шкарлупкі
Біла.
— Што ж, — кажа
сын, —
У маёй старане
Ёсць каваль — лепшы
мой друг,
Ён можа скаваць
для мяне,
Што я захачу, —
нават плуг.
— Мне плуг не
патрэбен, сыночак,
Хай зробіць ён мне
малаточак.
— Мама, —
Гаворыць ёй сын у
адказ, —
Я дам тэлеграму,
Ён зробіць ураз.
Сарваў сынок
Дубовы лісток —
Тэлеграма гатова:
«Я жывы і здаровы.
Толькі баляць у
мамачкі зубкі —
Не можа кусаць
арэхавай шкарлупкі.
Прашу, дружок,
Зрабі малаток».
Сказалі сёстры
брату:
— Навошта
Табе самому
хадзіць
На пошту?
Мы самі знаем, дзе
стары граб.
Даўно мы хацелі
Збегаць на тэле...
Даўно мы хацелі
На тэле-
Граф.
— Ну, што ж,
імчыце, —
Сказаў браток, —
Занясіце лісток,
Вазьміце квіток.
— Нясіце, —
сказала мама, —
Каб сёння ж
Дайшла тэлеграма,
Няхай сам
начальнік на бланку
Паставіць пячатку,
Што гэта
«маланка».
Імчацца шустрыя
сёстры,
Мільгаюць дрэвы
І вёрсты.
Прымчаліся
Ў самы гушчар.
Што тут такое?
Пажар!
Усё ў агні — і
лісцё, і галіны,
Але здагадаліся
сёстры,
Што гэта —
Прыбеглі
На самы разгар
лета
І палаюць агнём
Не галіны,
А спеюць
Чырвоныя арабіны.
Імчацца далей
сёстры няспынна,
Мінаюць гушчар
І пажар арабінны.
І вось перад імі
Новая пацеха:
Дрэва,
А на дрэве —
арэхаў, арэхаў!
А
спеленеча-ча-ча-чкія,
А
жоўценеча-ча-ча-чкія,
А
поўненеча-ча-ча-чкія,
А на
вяршэча-ча-ча-чку, —
Шкада,
Не ўзялі з сабою
Мяшэчачка.
І тут яны
ўспомнілі,
Што баляць у
матулі зубкі,
Што не можа яна
раскусіць арэхавай
Шкарлупкі.
Хутчэй жа,
Хутчэй,
Хутчэй туды,
Туды,
Дзе растуць
Старыя дубы!
Лістамі сцежку
Сцеле
Граб,
Прыбеглі сёстры
На тэле-
Граф.
Шматпавярховы дом
—
Высознае дрэва
З акном-дуплом,
Уваход налева.
Калі ўмееш — чытай
сам,
Што напісана пад
аконцам:
«Прыём тэлеграм
Да захаду сонца».
Вавёркі ў дупло
Лапкамі:
стук-стук,
А ім у адказ:
— Хто тут?
Хто тут?
Не лезьце ў дупло
—
Ужо сонца зайшло!
Сталі сёстры
прасіць:
— Дзядзюхна
начальнік,
Тэлеграму трэ
адбіць,
Гэтак мы імчалі,
Гэтак беглі
Праз гушчар,
Праз агонь,
Праз пажар...
Хворая ў нас маці,
Дзядзюхна
дзяцел...
Падабрэў
начальнік,
Непрыступны
маўчальнік,
Акуляры надзеў,
На лісток
паглядзеў.
— Добра, — кажа, —
пашлю
Заўтра ўранку
кавалю.
— Як гэта заўтра
ўранку?
Нам загадала мама,
Каб вы паслалі з
маланкай
Нашу тэлеграму.
— З маланкай? —
здзівіўся дзяцел. —
А дзе ж яе ўзяці?
Не працуе
бесперастанку
У мяне на пасылках
маланка.
Бывае
І яна выхадная.
— Хай тады кавалю
на дом
Заімчыць тэлеграму
гром.
— Гром? —
усміхнуўся начальнік. —
Гром?
Ён толькі з работы
І спіць
Непрабудным сном.
— Хто ж перадасць
тэлеграму,
Хто ж?
— Дождж, — сказаў
ім начальнік, —
Дождж!
І застукаў
Начальнік,
Непрыступны
Маўчальнік,
Дзюбаю: тук-тук!
Тоўстаю: ток-ток!
І з лістка
На лісток
Пацёк
Ручаёк...
Бягуць вавёркі
дадому
І чуюць,
Як іх тэлеграму
Кроплі друкуюць:
«Тук-ток,
Кавалёк,
Прышлі маме
Малаток.
Разбалеліся ў
мамачкі зубкі,
Не можа раскусіць
арэхавай шкарлупкі».
Паплыў паток,
Пагнаў лісток,
Панёс удаль,
Дзе жыве каваль —
Стары воран,
Як вугаль, чоран.
Прыйшла тэлеграма
якраз у час,
Кавалю не дае
спакою заказ.
Сон яго не бярэ,
Яда не лезе:
Як зрабіць малаток
—
Няма жалеза.
— Знайсці жалеза я
бяруся, —
Сказаў кавалю
даўганосы бусел.
Ён абуў чырвоныя
боты
І палез
У балота.
А праз гадзіну ўжо
бусел
Вярнуўся:
— Так і так.
Ляжыць у канаве
«тыгра» —
Нямецкі танк.
Пайшоў каваль
З прыладамі, —
Чоран воран, —
Паставіў кавадла,
Распаліў горан,
Скінуў кажух,
Надзеў хвартух,
Узяў абцугі,
Прайшоў раз-другі.
Жалеза не відаць —
Гара іржы.
— З чаго мне
каваць
Малаток —
Скажы?
Падумаў бусел:
«Прыйдзецца,
мусіць,
Самых дужых звяроў
склікаць,
Каб забітага
«тыгра»
Па костачках
разабраць».
Прыйшоў мядзведзь,
Злуецца, равець,
Прыйшоў воўк —
Зубамі
шчоўк-шчоўк,
Прыйшоў бабёр —
Хвастом пацёр.
Доўга так раўлі і
вылі
І нічога
Не зрабілі.
Беглі ў гэты самы
час
Маленькія зайкі,
Узяліся і — ураз
Развінцілі гайкі.
Тады гусі і сініцы
Знялі вежу,
Гусеніцы.
Наскублі яны
так-сяк
З паганага «тыгра»
шэрсці шматок.
Вось табе і
хвалёны танк —
Ледзь хапіла
вавёрцы
На малаток.
Добра сказаць —
Заказ гатовы,
А як паслаць
Яго ў бор сасновы?
Другі дзень
вавёрка малатка чакае,
Можа, яна, бедная,
з голаду канае.
Гэтак моцна баляць
у вавёрачкі зубкі,
Што не можа
крануць арэхавай шкарлупкі.
Апусціліся галовы
ніц
І ў зайцоў,
І ў сініц.
Сядзяць у скрусе
Бусел
І гусі.
Стаў ад гора
Воран
Яшчэ болей
Чоран.
Паўзе крот,
Зямлі повен рот:
— Ду-ду-ду,
ду-ду-ду,
Я вашу бяду
Адной лапай
Развяду.
Сталі ўсе яго
прасіць:
— Краточак,
Крот,
Браточак
Фядот,
Ты можаш зрабіць
Самалёт?
— Угу.
Я магу.
— Нам трэба,
браточак,
Паслаць
малаточак...
— Добра, — кажа ім
крот, —
Я зраблю самалёт.
Скідай, каваль,
Свой чорны
хвартух,
Прынясі мне
Шырокі лапух,
А вы, зайкі, травы
нарвіце,
Вяровачкі звіце,
Малаток
У вузялок
Завяжыце.
— А цяпер, —
Кажа крот, —
Я буду галоўны
пілот.
Мяне вы прасілі.
Падымай, бусел,
крыллі,
Бяры ў дзюбу лапух
—
Павязём малаток мы
Удвух:
Верхам сяду ў цябе
я на шыі,
Паляцім мы пад
хмары густыя,
Будзеш ты
Крыламі махаць,
А я
Буду табой
кіраваць.
— Дзякуй, — бусел
яму ў адказ. —
Гэта раз.
Памагла нам твая
галава —
Гэта два.
Ну, а болей не
гавары —
Гэта тры.
Памагатых такіх
мне
Не трэба.
Калі ж хочаш
Пабачыць ты неба
І зайздросціш адно
нам,
Буслам, —
Паспрабуй
Узніміся
Сам!
Цвёрдае слова —
Слова буслова.
Ўзяў лапух у дзюбу
ён.
Варухнуў крыламі —
І ляціць наш
паштальён
Лугамі,
Лясамі.
А куды ён ляціць —
Можа, боты шыць,
Можа, ніткі віць?
—
Адкажыце
Самі.
Ну, вядома,
Ляціць да
вавёркі-галубкі,
Вельмі ж моцна
баляць яе зубачкі-зубкі.
Ён нясе ёй вузялок,
Там завязан
малаток,
Каб вавёрка зубоў
не трудзіла,
Каб арэхі
малаточкам біла...
У вавёрчынай жа
хаце
Поўна шуму,
весялосці,
Перадаў ім вестку
дзяцел,
Што ляціць сам
бусел ў госці.
Вось унучкі
Сталы засцілаюць,
А дачушкі
Пачостку
стаўляюць,
Сын
Пясочкам ля самага
дома
Высыпае пляцоўку
Аэрадрома,
Каб птушыны пасол
мог спусціцца,
Паміж соснаў
густых
Прызямліцца.
Госця сустракаці
Выходзіць маці:
— Што на белым
свеце чуваці —
На балоце,
На сенажаці?
— Ат, якія ў нас
навіны, —
Ёй адказвае бусел,
—
Вы ж самі ведаць
павінны,
Што ўсе мы ў
самоце і скрусе.
Як прыйшла
тэлеграма,
Што баляць у вас
зубкі,
Не спалі мы цэлыя
суткі,
Не зналі шчаслівай
мінуткі.
Цяпер я спакойны
За ваш раток, —
Вось вам
бранябойны
Малаток.
— Ай-яй-яй! —
дзівяцца сёстры. —
Які ён цяжкі,
Які ён востры...
Мы хацелі другую
адбіць
Тэлеграму,
Што даўно не
баліць
Раток у мамы...
І няхай будзе
сказана толькі між намі —
Лепей грызці арэхі
сваімі зубамі.
Мы хацелі,
Мы вельмі хацелі
Зноў збегаць
На тэле...
На тэле...
— Перастаньце! —
на дочак
Прытупнула маці. —
Малаточак
Спатрэбіцца ў
хаце...
Доўга ў іх ішла
бяседа-
Гаворка.
Ўсе суседзі
Былі
У вавёркі.
Стары дзяцел
З сваім зяцем,
Тры
сініцы-сястрыцы,
Цётка Гануля —
Шэрая зязюля,
Пяць
зайцоў-малайцоў,
Удод-удавец —
Слаўны на дудзе
ігрэц,
Два глухія глухары
Білі ў бубен
Да зары.
І я там быў
За тым сталом
І еў і піў
Разам з буслом.
Што там было
весялосці
І смеху.
Папаелі госці
Грыбоў і арэхаў.
Былі мёд і квас
там,
Бульба, селядзец.
Хто праслухаў
казку —
Той маладзец.
Комментариев нет:
Отправить комментарий